Tái khởi động nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận - Bài 1: Người dân đồng thuận và mong chờ

Ngay sau khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng thống nhất cao với chủ trương tái khởi động chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam và tiếp tục nghiên cứu điện hạt nhân Ninh Thuận, để khẩn trương triển khai thực hiện công việc này, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn công tác Trung ương đã thăm, làm việc với Tỉnh ủy Ninh Thuận về kinh tế, xã hội và phát triển dự án điện hạt nhân.

Sau chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm, nhóm phóng viên Báo Công Thương đã trở lại Ninh Thuận, tìm về các xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải và xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam – Nơi được lựa chọn triển khai nhà máy điện hạt nhân 1 và 2. Tại đây, chúng tôi đã được những người dân chia sẻ về tâm tư, nguyện vọng, mong muốn của mình sau 8 năm dự án Nhà máy điện hạt nhân “ngủ yên”.

Với quãng đường hơn 20 km, từ TP. Phan Rang – Tháp Chàm, men theo con đường ven biển, nhóm phóng viên tìm đến xã Vĩnh Hải - là xã xa nhất của huyện Ninh Hải. Dẫn chúng tôi vào thôn, ông Nguyễn Thanh Phương - Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải cho biết, thôn Thái An, xã Vĩnh Hải là địa điểm được quy hoạch vị trí xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 theo Quyết định số 3849 ngày 20/7/2010 của Bộ Công Thương.

Kinh tế chủ yếu của thôn là phát triển nông nghiệp, dịch vụ du lịch, thương mại và khai thác đánh bắt hải sản (trồng hành, tỏi, nho kết hợp với du lịch và đánh bắt thủy sản gần bờ). Thu nhập bình quân đầu người của thôn năm 2024 là hơn 62.000.000đồng/người/năm.

Người dân chia sẻ, trong những năm qua, kể từ khi công bố quy hoạch địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2, chính quyền và nhân dân địa phương đã chấp hành nghiêm túc chủ trương của Đảng và Nhà nước, đồng lòng tự nguyện chấp thuận di dời, bàn giao mặt bằng để xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Nay tái khởi động, người dân tin tưởng dự án chắc sẽ tạo ra nguồn năng lượng dồi dào, góp phần phát triển kinh tế xã hội.

Nghị quyết 31 ngày 22/11/2016 của Quốc hội dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận và theo chủ trương của Chính phủ tạo điều kiện cho người dân trong vùng các dự án quy hoạch từ nhiều năm nhưng chưa thể triển khai. Ngày 13/7/2023 UBND tỉnh Ninh Thuận ra thông báo hủy việc thu hồi đất để thực hiện hai dự án điện hạt nhân, trả lại quyền sử dụng đất cho hơn 1.000 hộ dân. Với thông báo này, người dân có quyền sang nhượng, tách sổ, kế thừa, xây dựng nhà ở trên đất... trở lại bình thường như trước.

Theo chính quyền địa phương, sau khi có thông báo người dân cũng đã triển khai trồng trọt, chăn nuôi trên vùng đất đã được quy hoạch, nhưng không đầu tư xây dựng công trình mới bởi người dân tin tưởng dự án sẽ sớm được khởi động trở lại.

Sau 8 năm dự án “ngủ yên”, người dân ở Thái An dường như đã quên có một dự án điện hạt nhân đã từng được quy hoạch ở nơi đây. Nhưng khi chủ trương tái khởi động lại dự án được Trung ương đưa ra vào tháng 11/2024 vừa qua, người dân nơi đây một lần nữa “dấy” nên niềm hy vọng và cả những trăn trở đã kéo dài một thập kỷ.

Ông Trần Minh Thái - Chủ tịch UBND huyện Ninh Hải cho biết, địa phương đã có những kiến nghị đến các bộ, ngành Trung ương, cấp có thẩm quyền xem xét, khi thu hồi đất để thực hiện dự án, số hộ dân bị ảnh hưởng trong vùng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 là rất lớn (tổng cộng 834 hộ với khoảng 2884 khẩu).

Do đó, quá trình thực hiện dự án cần nghiên cứu có chính sách bồi thường, hỗ trợ thỏa đáng, để người dân về nơi ở mới có cuộc sống tốt hơn. Sớm thực hiện đầu tư đầy đủ, hoàn chỉnh, đảm bảo cơ sở hạ tầng đầu tư khu vực tái định cư để kịp thời bố trí chỗ ở mới cho người dân bị thu hồi đất.

Theo ông Trần Minh Thái, cần có những cơ chế chính sách đặc thù hỗ trợ địa phương trong việc đảm bảo sinh kế cho người dân vùng dự án khi về nơi ở mới, đảm bảo các điều kiện về đời sống, sinh hoạt, sản xuất cho người dân. Đồng thời, tạo điều kiện để người dân bị thu hồi đất được đào tạo, chuyển đổi nghề, được giải quyết việc làm để đảm bảo thu nhập, ổn định cuộc sống.