Nâng cao thu nhập từ phát triển trang trại dưới tán rừng cho bà con vùng dân tộc thiểu số miền núi

Phát triển rừng và nâng cao thu nhập dưới tán rừng một cách bền vững đang là trăn trở của nhiều địa phương hiện nay bởi đây là yếu tố then chốt để nâng cao đời sống của người trồng rừng và giữ rừng, nâng cao tỉ lệ che phủ rừng,... Những năm gần đây, người trồng rừng ở nhiều địa phương miền Bắc đang phát triển đa dạng các mô hình trang trại dưới tán rừng, "lấy ngắn nuôi dài" để nâng tầm các sản phẩm từ rừng, đẩy mạnh tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Đây là xu thế tất yếu và cũng phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế xã hội vũng đồng bào dân tộc miền núi giai đoạn 2021-2030 mà chính phủ đã đề ra.

Title: Nâng cao thu nhập từ phát triển trang trại dưới tán rừng cho bà con vùng dân tộc thiểu số miền núi

Thành lập từ năm 2019, HTX Bưởi hữu cơ Tân Đông, Tân Lạc, Hòa Bình đang sản xuất 5 ha diện tích rừng gỗ lớn theo tiêu chuẩn FSC. Thay vì thu hoạch gỗ non từ 4-5 năm tuổi để bán băm dăm như trước kia, thì giờ đây, những cánh rừng này sẽ chỉ được phép thu hoạch khi gỗ đạt từ 10 năm trở lên.

Thay đổi hình thức canh tác giúp những hộ dân trồng rừng nâng cao thu nhập

Để làm được điều này, bắt buộc HTX phải canh tác thưa. Điều này sẽ khiến số lượng cây giảm nhiều so với trước, tuy nhiên giá trị thì lại tăng lên gấp rưỡi, thậm chí gấp đôi.

Đây cũng là hướng đi của nhiều HTX nông nghiệp hiện nay trong việc phát triển rừng bền vững.

Ông TRẦN HỒNG NĂNG - Giám đốc HTX Bưởi hữu cơ Tân Đông, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình

Nếu như là trồng canh tác thông thường, bán tự do thì thu nhập chỉ 100-120 triệu/ha, trên cái vòng đời của cây là 5-6 năm. Nhưng mà nếu mà tỉa bán trước và sau kéo dài và nuôi to lên thì 8-10 năm là cho thu nhập là hơn gấp đôi, từ 300-350 triệu/ha

Anh VŨ TIẾN SĨ - HTX Nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao Hải Đăng, huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình

Trước khia mà trồng chúng tôi trồng từ 1.800 đến 2.000 cây. Khai tỉa lần thứ nhất chúng tôi cắt đi chỉ còn 1.500 đến 1.600 cây, lần thứ 2 còn khoảng 1.200 cây và lần thứ 3 còn khoảng 800 cây nhưng giá trị đem lại lại gần gấp rưỡi

Thoạt nhìn, nhiều người sẽ nghĩ những sản phẩm này do một công ty sản xuất và thương mại nào đó làm ra bởi không chỉ chất lượng đảm bảo, mà còn được thiết kế bao bì rất đẹp mắt, người mua có dễ dàng truy xuất được nguồn gốc sản phẩm khi cần.

Vậy nhưng chúng lại là những nông sản được canh tác dưới tán rừng mà anh Sĩ và những thành viên là người đồng bào dân tộc thiểu số của HTX Hải Đăng, huyện Yên Thủy, Hòa Bình làm ra.

Anh VŨ TIẾN SĨ - HTX Nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao Hải Đăng, huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình

“Chúng tôi chú trọng đến chất lượng sản phẩm và cả bao bì để đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng, hàng hóa vì thế mà có đầu ra rất tốt”

HTX của anh Sĩ chỉ là một trong số 39 Tổ hợp tác, HTX trên địa bàn 5 tỉnh miền núi là Yên Bái, Bắc Kạn, Hòa Bình, Sơn La và Thái Nguyên được tham gia vào chương trình hỗ trợ rừng và trang trại Việt Nam. Chương trình đang được thực hiện ở nhiều quốc gia khác trên thế giới với mục tiêu giúp đỡ phụ nữ, thanh niên và người dân tộc thiểu số trở thành các tác nhân thay đổi chủ yếu trước biến đổi khí hậu và cải thiện sinh kế cho chính họ.

Liên kết sản xuất theo mô hình Hợp tác xã kết hợp trồng rừng giúp sản phẩm của người dân tộc và miền nùi đến gần hơn với người tiêu dùng

Để đạt được điều đó, thời gian vừa qua, chương trình đã tập trung đào tạo, nâng cao năng lực cho các tổ chức, nông dân, đặc biệt là bà con vùng dân tộc thiểu số làm rừng và trang trại nhằm phát triển sản xuất và kinh doanh sản phẩm lâm nghiệp, nông lâm nghiệp kết hợp, các hoạt động nâng cao thu nhập từ rừng và cảnh quan rừng. Đồng thời, tăng cường năng lực cho tổ chức nông dân để họ có thể tự tin tham gia vào quá trình vận động chính sách.

Ông TRẦN HỒNG NĂNG - Giám đốc HTX Bưởi hữu cơ Tân Đông, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình

Tư duy sản xuất được thay đổi, trước khi không tự tin đâu, giờ thì thấy quá là hữu ích, chúng tôi canh tác bền vững và nói lên tiếng nói của mình, trước thì đèn nhà ai nhà ấy rạng, ai làm cái gì biết cái đấy, giờ thì chia sẻ cho nhau, hỗ trợ nhau cùng phát triển sản xuất bền vững.

Nhờ chương trình FFF mà từ chỗ chỉ bán nội địa thì nay tỉnh Yên Bái đã có hơn 2000 ha quế được cấp chứng nhận quế hữu cơ, sản phẩm quế được xuất khẩu đi đến rất nhiều thị trường khó tính trên thế giới. Còn ở Yên Bái thì thay vì khai thác keo sau 5-6 năm canh tác, thì nay sau 8-10 năm họ mới khai khác, giá bán cao hơn nhiều vì keo được cấp chứng chỉ rừng bền vững FSC. Không chỉ người dân mà doanh nghiệp thu mua cũng rất phấn khởi.

Chị NGUYỄN THỊ THƯƠNG - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Lâm nghiệp Hoà Phát

Từ đầu chỉ có từ 30 đến 40 m3/ ha là đạt cái gỗ của chúng tôi nhưng mà bây giờ có thể đạt đến 50 đến 60 m3 gỗ, dần dần có những lô rừng đạt đến 80m3 gỗ/ha.

Gần dân, lắng nghe dân, liên tục tổ chức các hội nghị bàn tròn các cấp từ xã, huyện, tỉnh rồi các hội thảo cấp quốc gia với sự tham dự của đại diện các tổ hợp tác, HTX, lãnh đạo Hội nông dân, lãnh đạo địa phương, doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ khó khăn cũng như xây dựng kế hoạch nhân rộng cá mô hình tiêu biểu, chính là cách các thúc đẩy viên của chương trình đã thực hiện.

Bà VŨ LÊ Y VOAN - Cố vấn cao cấp, Chương trình Hỗ trợ Rừng và trang trại - FFF tại Việt Nam

Thành công lớn nhất của chương trình khi nông dân đã mạnh dạn tham gia vào các tổ hợp tác, HTX để bảo vệ rừng và phát triển sinh kế dưới tán rừng bền vững, nếu trước đây họ bán cho thương lái, phụ thuộc vào thương lái, thì nay họ bán cho công ty, ký kết hợp đồng rõ ràng và cam kết cùng với doanh nghiệp phát triển lâu dài, bền vững. Đó là những điều rất đáng ghi nhận.

Mô hình phát triển kinh tế dưới tán rừng đã góp phần thay đổi thói quen canh tác của người dân tộc thiểu số, giúp họ gia tăng thu nhập, bảo đảm được đầu ra cho sản phẩm của mình.

Tuy nhiên, theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, tổng diện tích rừng trồng là rừng sản xuất có chứng chỉ FSC của Việt Nam đến nay đạt gần 180.000 ha, tương đương khoảng 5% trong tổng số diện tích rừng sản xuất của Việt Nam. Đây là một con số khiêm tốn so với tiềm năng phát triển rừng của VN và vẫn còn rất nhiều dư địa để phát triển.