Thực thi FTA từ các tỉnh, thành top đầu - Bài học cho nhiều địa phương top cuối

Lần đầu tiên, Việt Nam chính thức công bố Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực thi Hiệp định thương mại tự do (FTA Index) - một công cụ toàn diện nhằm đo lường mức độ triển khai và khai thác các FTA tại từng địa phương. Trong bối cảnh xu hướng bảo hộ thương mại ngày càng gia tăng, các FTA không chỉ là "tấm hộ chiếu" giúp hàng hóa Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế mà còn là nền tảng then chốt để kết nối sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong lễ công bố Bộ chỉ số này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhắc đến quan điểm xuyên suốt trong hành trình hội nhập của Việt Nam và vai trò của FTA Index. Theo Thủ tướng, hội nhập không chỉ là "hoa hồng và thảm đỏ", hội nhập có rất nhiều chông gai, hội nhập có rất nhiều khó khăn, đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực, phải bắt kịp tiến cùng rồi phải vượt lên. Hội nhập nhưng mà lại vẫn phải độc lập, vẫn phải tự chủ. Hội nhập nhưng mà không ỷ lại, không phụ thuộc vào bất cứ một đối tác nào, nhưng chúng ta cũng không chấp nhận hội nhập bằng mọi cách. Hội nhập phải đi lên từ cái bàn tay, khối ốc, khung trời, cửa biển và mảnh đất của mình bằng cái giá trị cốt lõi của con người Việt Nam.

Chính vì vậy, Thủ tướng cho rằng, Bộ Chỉ số FTA Index được xem là bước đầu giúp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trong thực thi hội nhập của các tỉnh, thành phố. Đồng thời là kinh nghiệm, bài học để các tỉnh, thành cải thiện, nâng cao năng lực trong hội nhập, thực thi FTA.

Trường hợp tỉnh Cà Mau là minh chứng điển hình. Địa phương này đứng đầu bảng xếp hạng FTA Index 2024 nhờ vào sự chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ của lãnh đạo tỉnh và tinh thần chủ động của doanh nghiệp. Những năm qua, tỉnh đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, tổ chức nhiều hội thảo, tập huấn, đồng thời thường xuyên lắng nghe phản hồi từ doanh nghiệp để điều chỉnh chính sách kịp thời.

Tuy nhiên, theo thống kê, điểm trung bình của 62 tỉnh, thành chỉ đạt 26,2/100 điểm, trong khi tỉnh có điểm số thấp nhất là 14,49 điểm, một con số cho thấy dư địa rất lớn để cải thiện.

Nguyên nhân chính là do sức cạnh tranh của hàng hóa, khả năng hấp thụ lợi ích từ FTA và yêu cầu về hoàn thiện thể chế pháp lý để thực thi các cam kết thế hệ mới như phát triển bền vững, lao động, môi trường…

Theo các chuyên gia kinh tế, muốn doanh nghiệp phát triển vững mạnh, thể chế phải đóng vai trò là bệ đỡ. Nếu chính sách vẫn còn là điểm nghẽn, thì những cơ hội mà các FTA mang lại sẽ khó được khai thác hiệu quả.

Hiện nay, hàng hóa Việt Nam đã hiện diện tại hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ nhờ các FTA. Kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 800 tỷ USD, gần gấp đôi GDP, là minh chứng rõ ràng cho vai trò quan trọng của hội nhập kinh tế.

Kể từ khi tham gia Hiệp định thương mại tự do (FTA) đầu tiên cách đây hơn 30 năm, Việt Nam đã không ngừng mở rộng cánh cửa bước vào các thị trường tiềm năng trên toàn cầu. Những nỗ lực hội nhập sâu rộng ấy đã mang lại kết quả rõ nét: hàng hóa "Made in Vietnam" ngày càng hiện diện nhiều hơn tại các thị trường lớn, khó tính và có yêu cầu khắt khe về chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật và xuất xứ.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro và bất ổn, những "cơn gió ngược" từ suy thoái, xung đột địa chính trị hay chính sách bảo hộ có thể tác động trực tiếp đến nền kinh tế Việt Nam. Chính vì vậy, việc tận dụng triệt để các FTA đã ký kết và chủ động mở rộng thêm các hiệp định với các khu vực, đối tác mới là hướng đi chiến lược.