Phát triển mô hình Hợp tác xã vùng dân tộc thiểu số miền núi Thái Nguyên

Kinh tế tập thể, HTX liên kết chặt chẽ được đánh giá là cần thiết, phù hợp với yêu cầu tổ chức sản xuất, đặc điểm điều kiện tự nhiên, tập quán, trình độ và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Là cầu nối giữa kinh tế cá thể với thị trường, có khả năng tập trung đất đai và huy động các nguồn lực cung ứng, hỗ trợ cho thành viên, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người dân; góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Trong những năm qua, Đảng và Chính phủ đã ban hành nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ, trong đó có chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc miền núi giai đoạn 2021-2030 nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể tại khu vực này.

Với tính sáng tạo, năng động trong sản xuất, các doanh nghiệp, HTX và người dân nơi đây đã tận dụng hiệu quả những tiềm năng nội tại cũng như tận dụng các chương trình đầu tư để vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.

Title: Phát triển mô hình Hợp tác xã vùng dân tộc thiểu số miền núi Thái Nguyên

Hợp tác xã dịch vụ Hoa Trung là một trong những bên liên quan trong liên kết theo chuỗi giá trị phát triển dược liệu, trực tiếp triển khai các hoạt động liên quan đến phát triển dược liệu bao gồm trồng, chăm sóc, thu hái, chế biến theo quy trình hướng dẫn đã được xác định.

Năm 2016, do diện tích đất và quy mô sản xuất của HTX hạn chế nên sản phẩm làm ra chưa đáp ứng được thị trường, chính vì thế HTX đã liên kết, mở rộng các đơn vị vệ tinh là các hộ dân để sản xuất và bao tiêu sản phẩm cây Đinh Lăng trên địa bàn các xã. Các đơn vị này được tập huấn, nâng cao kỹ thuật cũng như được tiếp cận với nguồn giống cây trồng có chất lượng cao. Đến nay, HTX đã liên kết được với 35 hộ dân là đồng bào dân tộc thiểu số với diện tích là 13,5ha.

Ông PHẠM VĂN HOA - Giám đốc HTX dịch vụ Hoa Trung, tỉnh Thái Nguyên

Đầu tiên HTX của chúng tôi là nuôi ong mật, đến 2016 đạt trên dưới 1000 thùng ong nhưng do điều kiện khai thác rừng nhiều quá thì chúng tôi chuyển sang trồng cây dược liệu. Đến năm 2020 thì các bà con trong HTX trồng trên dưới 10ha nhưng khi nghiên cứu đầu ra thì xuống DABACO thì họ không ký nên chúng tôi bế tắc đầu ra. Đến năm 2020 thì tôi và anh em trong đơn vị bàn nhau tìm đầu ra, đi học hỏi nghiên cứu kinh nghiệm nấu cao cây dược liệu của bà con vì đây là vùng Trung Du, có rất nhiều các thầy thuốc nam và chúng tôi đã thành công chế biến ra cái cao đinh lăng. Và năm 21-22 thì sản phẩm của chúng tôi được công nhận là sản phẩm tiêu biểu của tỉnh.

Phát triển cây dược liệu là hướng đi mới của người dân tộc và miền núi ở Thái Nguyên

Giai đoạn chuyển đổi mô hình sang trồng cây dược liệu, HTX còn gặp nhiều khó khăn, nhưng với sự sáng tạo, đồng lòng của thành viên HTX cũng như sự quan tâm sâu sát của chính quyền địa phương, cùng họp bàn, tháo gỡ từng khó khăn vướng mắc, góp phần cho việc phát triển dược liệu dần trở thành thế mạnh cho bà con xã viên, HTX vùng sâu vùng xa tại địa phương.

Ông PHẠM VĂN HOA - Giám đốc HTX dịch vụ Hoa Trung, tỉnh Thái Nguyên

Chúng tôi được phòng kinh tế nông nghiệp rất quan tâm, giúp đỡ chúng tôi, động viên về mặt tinh thần, tạo điều kiện cấp nước cấp điện rồi tập huấn. Còn anh em chúng tôi cũng xác định là an toàn về tài chính, cho nên chúng tôi chưa nghĩ đến chuyện vận động mở rộng vay vốn ngân hàng. Hiện nay là HTX chúng tôi không nợ đơn vị nào hết.

Do điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp với một số cây dược liệu nên Thái Nguyên có tới hơn 1.000 loài cây thuốc, trong đó có nhiều cây thuốc có giá trị kinh tế cao, như: Giảo cổ lam, ích mẫu, mã tiền, kim tiền thảo, ba kích, cát sâm, sa nhân, khôi nhung, cà gai leo, trà hoa vàng… Việc phát triển đa dạng các loại cây dược liệu giúp người dân Thái Nguyên phát huy thế mạnh đồi rừng, nâng cao ý thức trong việc bảo tồn nguồn dược liệu quý hiếm, mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế.

Còn tại HTX Nông nghiệp dược liệu Thiên Phúc, xóm Minh Tiến, xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ nhiều năm nay đã và đang phát triển cây dược liệu, trong đó tập trung phát triển cây Sâm Bố Chính, là loại dược liệu được sử dụng nhiều trong đông y cũng như trong ẩm thực,...

Đến nay, HTX đã có 20 thành viên lao động thường xuyên và 40 hộ gia đình chủ yếu là người dân tộc Nùng và Sán Dìu liên kết để sản xuất dược liệu. Doanh thu khoảng 900 đến hơn 1 tỷ đồng/năm

Bà NGUYỄN THỊ BÌNH - Giám đốc HTX Nông nghiệp dược liệu Thiên Phúc, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên

Bây giờ dường như dược liệu đã bị mai một đi rất là nhiều. Thế thì nhu cầu tăng, nguyên liệu nhập giảm trong khi đó thì đây là 1 vùng có thể nói là đất đai thỏ nhưỡng rất là phù hợp với dược liệu. Thấy được cái tiềm năng như vậy cho nên chúng tôi mới bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu ở các huyện của tỉnh Thái Nguyên như Đồng Hỷ, Võ Nhai và đặc biệt là các xã miền núi, hiện tại có các vùng đất khí hậu phù hợp với dược liệu nơi đây.

Mặc dù trồng cây dược liệu mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với một số loại cây nông nghiệp khác, song thực tế cho thấy, việc phát triển loại cây này trên địa bàn tỉnh vẫn ở quy mô nhỏ lẻ, chưa tập trung; chưa có cơ sở hoặc nhà máy chế biến, chiết xuất dược liệu bảo đảm các tiêu chuẩn xuất khẩu; các sản phẩm dược liệu chủ yếu mới qua sơ chế, chế biến thô nên giá trị kinh tế chưa cao...

Trước thực trạng trên, để phát triển bền vững cây dược liệu, ngoài các giải pháp về cơ chế, chính sách hỗ trợ của các đơn vị quốc tế cũng như của địa phương nhằm phục hồi, phát triển các vùng trồng dược liệu truyền thống thì việc các doanh nghiệp, HTX, hộ sản xuất đẩy mạnh liên kết nhằm xây dựng vùng trồng tập trung cũng cần được chú trọng. Từ đó sẽ tạo sức hút các doanh nghiệp đầu tư công nghiệp chế biến các sản phẩm dược liệu. Từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế, phát triển bền vững vùng sản xuất cây dược liệu tại Thái Nguyên.

Ông DƯƠNG VĂN HIẾN - Trưởng phòng Kinh tế TP. Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên

Trong quá trình thực hiện sản xuất nông nghiệp chúng tôi phát huy thế mạnh của địa phương, đặc biệt là HTX miền núi, chính vì vậy trên địa bàn thành phố phổ Yên đã thành lập các HTX phát triển sản xuất nông nghiệp. Căn cứ vào điều kiện cụ thể chúng tôi đánh giá chất lượng của các loại cây dược liệu trên địa bàn, đặc biệt là cây đinh lăng đã phát triển được tại địa bàn tại 4 xã miền núi của TP Phổ Yên, từ đó chúng tôi định hướng, giúp đỡ các HTX đó mở rộng diện tích cây Đinh Lăng để phát triển thành sp, đem lại hiệu quả cao cho hoạt động của HTX.

Kinh tế tập thể, nòng cốt là HTX là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Mô hình kinh tế này được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc các thành viên cùng góp vốn, góp tài sản, góp sức trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi. Tuy nhiên, tỉ trọng các HTX, doanh nghiệp, cơ sở chế biến vùng dân tộc thiểu số và miền núi so với toàn quốc vẫn còn khiêm tốn, chỉ có gần 6%. Vì vậy, dù đã có những thành quả ban đầu nhưng đóng góp của khu vực HTX, tổ hợp tác tại khu vực này chưa cao.

Phát triển kinh tế HTX là nhu cầu khách quan, bởi vùng vùng dân tộc thiểu số và miền núi có điều kiện về diện tích, khí hậu, thổ nhưỡng... để phát triển nông, lâm nghiệp và dịch vụ. Vấn đề là diện tích canh tác nông, lâm nghiệp và mặt nước phân bố không đều. Phần lớn hộ dân có diện tích canh tác nhỏ hơn 0,8ha. Do đó, tổ chức sản xuất theo mô hình tổ hợp tác thì mới tập trung được ruộng đất, giúp bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số có điều kiện đảm bảo sản xuất đủ số lượng và chất lượng, nhằm tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.