Phát huy nội lực để đưa công nghiệp đường sắt bước vào kỷ nguyên mới

Mới đây, đoàn công tác do Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài làm trưởng đoàn làm việc với TP. Hồ Chí Minh về việc lấy ý kiến đóng góp xây dựng "Đề án phát triển công nghiệp đường sắt Việt Nam".

Việc lấy ý kiến một trong những hoạt động nhằm cụ thể hóa triển khai Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 với nội dung: “Xây dựng, triển khai đề án phát triển công nghiệp phụ trợ cho đường sắt; lấy công nghiệp đường sắt làm động lực, mục tiêu quan trọng để phát triển công nghiệp phụ trợ”.

Theo đánh giá từ Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), sau hơn một thế kỷ hình thành và phát triển, mạng lưới đường sắt quốc gia hiện mới đáp ứng yêu cầu bảo trì, sửa chữa, lắp ráp phương tiện khổ 1.000 mm với tốc độ tối đa 100 km/h. Việt Nam chưa có cơ sở vật chất, thiết bị, công nghệ và nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu bảo trì, sửa chữa cho đường sắt điện khí hóa hoặc tốc độ cao.

Cùng với đó, sau hơn 7 năm thực hiện Luật Đường sắt năm 2017, ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam chưa phát triển như kỳ vọng. Nhiều trang thiết bị, vật tư, linh kiện vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài, trong khi phần lớn máy móc, dây chuyền sản xuất trong nước lạc hậu, thiếu đồng bộ.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài nhấn mạnh, việc xây dựng và triển khai Đề án phát triển công nghiệp đường sắt là cơ hội để xác định rõ mục tiêu, giải pháp và lộ trình phát triển ngành; nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, giảm phụ thuộc nhập khẩu; thúc đẩy hình thành doanh nghiệp đầu tàu đủ năng lực thiết kế, chế tạo phương tiện và thiết bị hiện đại. Gắn kết phát triển công nghiệp đường sắt với công nghiệp phụ trợ và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Tại buổi làm việc, đoàn công tác đã nhận nhiều ý kiến xác đáng, trọng tâm, trọng điểm từ lãnh đạo Sở, ban, ngành. Đặc biệt, ý kiến của các doanh nghiệp lớn trong nước có kinh nghiệm tronglắp ráp, cơ khí chế tạo… có khả năng tham gia xây dựng và phát triển công nghiệp đường sắt trong tương lai.

Theo bà Nguyễn Thị Kim Ngọc, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh cho biết, hiện thành phố có trên 90% doanh nghiệp vừa và nhỏ nhưng đóng góp rất lớn cho sự phát triển chung của thành phố. Do đó, khi xây dựng đề án cần tận dụng tối đa lợi thế trong ngành công nghiệp hỗ trợ đốivới những doanh nghiệp này vào sự phát triển đườngsắtViệt Nam.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ tịch HĐQT BecamexIDC cho rằng, cần xây dựng hai trung tâm pháttriển công nghiệp đường sắt ở miền Bắc và miền Nam nhằm chủ động, linh hoạt trong thiết kế, thi công, vận hành, bảo trì, bảo dưỡng cho ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam trong tương lai.

Góp ý về hợp tác và chuyển giao công nghệ, cácđại biểu đều nhìn nhận, hiện trên thế giới có rất nhiều công nghệ đường sắt, tuy nhiên khi kêu gọi hợp tác đầu tư, Việt Nam cần tập trung vào một công nghệ duy nhất vừa mang tính đồng bộ, vừa dễ dàng chuyển giao gắn liền với bảo trì, bảo dưỡng.

Đối với nội lực trong nước, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho rằng, các doanh nghiệp lớn như Hoà Phát, Thaco, Viettel, VNPT… cần mạnh dạn phối hợp, liên kết, liên doanh để tận dụng thế mạnh sẵn có từng doanh nghiệp vào xây dựng và vận hành đường sắt.

Cũng theo Thứ trưởng Trương Thanh Hoài, hiện nay nhiều địa phương được quy hoạch xây dựng các tuyến đường sắt đô thị mới, mở ra nhu cầu lớn đối với ngành công nghiệp đường sắt. Đây là cơ hội để hình thành thị trường rộng hơn, tạo nền tảng quan trọng phục vụ các dự án chiến lược như đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam…

Đề án sẽ đánh giá toàn diện nhu cầu thị trường, từ đó định hướng thu hút các doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi sản xuấtcung ứng, từng bước làm chủ khâu thiết kế, lắp ráp, chế tạo phụ tùng, vật tư và thiết bị với giá thành cạnh tranh.

Đồng thời, cần xác định rõ thực trạng ngành công nghiệp hỗ trợ, thế mạnh của doanh nghiệp trong nước và khả năng tiếp nhận, làm chủ công nghệ để xây dựng lộ trình phát triển phù hợp.