Người lưu giữ văn hóa dân tộc Kon Tum qua hơn 3.000 hiện vật cổ

Với đam mê của riêng mình, hơn 15 năm qua, anh Huỳnh Đăng Hiền (47 tuổi, TP. Kon Tum, tỉnh Kon Tum) đã rong ruổi khắp vùng đất Kon Tum để sưu tầm những hiện vật văn hóa liên quan đến đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán, lễ hội truyền thống của các dân tộc nhằm mục đích lưu giữ, bảo tồn chúng trước nguy cơ bị mai một.

Anh Huỳnh Đăng Hiền đang sở hữu hơn 3.000 hiện vật cổ. Ảnh: Hiền Mai

Căn nhà anh Hiền đang ở tựa một khu vườn sinh thái mang đậm bản sắc núi rừng Tây Nguyên giữa lòng phố thị và được nhiều người biết đến là nơi lưu giữ những câu chuyện xưa cũ. Trong nhà, các hiện vật được anh bố trí, sắp xếp theo từng cụm có mối liên hệ mật thiết với nhau. Đến nay, anh Hiền đã sở hữu hơn 3.000 hiện vật, trong đó nhiều nhất là các hiện vật đồ đá. Tất cả những hiện vật anh sưu tầm đều thuộc vùng đất Kon Tum và phản ánh đầy đủ theo dòng lịch sử về văn hóa, đời sống đã từng diễn ra trên chính mảnh đất này.

Anh Huỳnh Đăng Hiền chia sẻ: "Tôi có tình cảm đặc biệt với nơi mình sinh ra là mảnh đất Kon Tum. Sau đó tôi được đi nhiều nước trên thế giới, thấy họ rất quý trọng và tự hào với những nhân vật văn hóa có tính lịch sử, hiện vật khảo cổ của vùng đất mà họ sinh sống. Trong k nên khi về lại Kon Tum, tôi mới bắt đầu đi tới các buôn làng, tìm kiếm và sưu tầm những hiện vật văn hóa gắn liền với mảnh đất mà mình được sinh ra và lớn lên cho đến ngày nay. Tôi cũng muốn sau này con cháu nhìn nhận, biết quý trọng những giá trị văn hoá xưa cũ của nơi mình sinh ra".

Để có thể sở hữu một kho tàng hiện vật cổ như bây giờ là kết quả của việc bao nhiêu năm anh Hiền âm thầm rong ruổi khắp nơi, thông qua nhiều mối quan hệ để sưu tầm. Nhiều hiện vật của anh có niên đại từ thời đại đá cũ, hậu kỳ đá mới và sơ kỳ kim khí, đến thời cận đại, rồi những công cụ, dụng cụ sinh hoạt hàng ngày thời hiện đại hay những kỷ vật chiến tranh. Mỗi hiện vật đều có công năng, giá trị lịch sử, văn hóa riêng, gắn liền với từng giai đoạn lịch sử nào đó nêu đều rất quý giá. Tuy nhiên, hiện vật mà anh tâm đắc nhất đó là khuôn đúc mũi tên đồng hình cánh én, đây là độc bản ở Tây Nguyên. Anh đã mang hiện vật này tham gia trưng bày tại Hội thảo thông báo Khảo cổ học toàn quốc năm 2023 tại Hà Nội và được nhiều chuyên gia nghiên cứu khảo cổ đánh giá cao về giá trị khảo cổ của nó.

"Để mua được các món đồ cổ thì không phải dễ dàng vì rất khó để thuyết phục người đồng bào các dân tộc bán cho mình. Phải khi người ta cảm thấy gần gũi, có lòng tin thì sau đó họ mới bán các hiện vật cổ cho tôi mang về lưu giữ. Trong tương lai tôi mong muốn phát triển thêm nhiều món cổ vật nữa và lan toả để nhiều người biết đến các nền văn hoá của các dân tộc ở Kon Tum" - anh Hiền bộc bạch.

Nhiều hiện vật của anh có niên đại từ thời đại đá cũ, mỗi hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa riêng. Ảnh: Hiền Mai

Bên cạnh những hiện vật anh lưu giữ trong nhà, ngoài khu vườn là nơi anh trưng bày các hiện vật văn hóa của các dân tộc tại chỗ ở Kon Tum như: bộ sưu tập cầu thang gỗ, hòm gỗ xưa dùng chôn cất người chết, tượng nhà mồ, cối gỗ, thuyền độc mộc, xe bò. Ngoài ra, còn rất nhiều hiện vật của người Kinh dùng trong lao động sản xuất khi đặt chân đến Kon Tum từ giữa thế kỷ XIX như cối xay gạo bằng đá, cối gỗ, bàn là than, cày, bừa, cưa gỗ, đến những kỷ vật chiến tranh như bi-đông, mũ cối, tư trang, đạn dược.

Những hiện vật này chỉ để lưu giữ, trưng bày chứ anh không bán hay trao đổi vì sợ rằng sẽ bị lai tạp. Trong tương lai, anh Hiền sẽ biến nơi đây trở thành địa điểm trưng bày như một “bảo tàng tư nhân” để mọi người có thể tham quan và biết thêm nhiều điều thú vị về vùng đất Bắc Tây Nguyên.