Hợp tác Việt – Lào: Bứt phá trong thương mại, sâu rộng trong kết nối

Trong chương trình “Diễn đàn - Đối thoại” do Báo Công Thương thực hiện, Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Công Thương nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Malaithong Kommasith,. Cuộc trao đổi xoay quanh những kết quả hợp tác trong lĩnh vực thương mại, công nghiệp giữa hai nước Việt Nam - Lào thời gian qua, cũng như định hướng phát triển trong thời gian tới.

MC Thanh Thảo: Bộ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả đạt được từ việc tổ chức Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Việt Nam-Lào giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Công Thương CHDCND Lào trong thời gian qua?

Ông Malaithong Kommasith: Trên cương vị Bộ trưởng Bộ Công Thương và đại diện cho đoàn đại biểu Lào, tôi cảm thấy vinh dự khi nhận được lời mời từ Bộ trưởng Bộ Công Thương CHXHCN Việt Nam để tham dự Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Lào-Việt Nam Lần thứ 13 tại tỉnh Quảng Ninh.

Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn đến lãnh đạo Bộ Công Thương cùng với Ban tổ chức hội nghị và Ban lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đã cùng đăng cai tổ chức Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Lần thứ 13 này. Mặc dù điều kiện thời tiết không mấy thuận lợi nhưng vẫn tập trung nỗ lực và các nguồn lực về nhiều mặt để hội nghị này có thể được diễn ra. Kể từ khi chúng ta có Hiệp định thương mại song phương, Hiệp định thương mại biên giới, Hiệp định Hà Nội 2007, Biên bản ghi nhớ về phát triển và kết nối cơ sở hạ tầng thương mại biên giới, kế hoạch hợp tác hàng năm của hai chính phủ, đặc biệt trong lĩnh vực công tác công thương và các văn bản pháp lý khác đã được ký kết trong thời gian qua, Bộ Công Thương CHDCND Lào cũng đã quan tâm và nỗ lực để tổ chức triển khai các nội dung đã thống nhất, nhằm thúc đẩy các công việc này đạt được mục tiêu mà hai chính phủ Lào-Việt Nam đã đề ra.

Cụ thể là mục tiêu tăng kim ngạch thương mại song phương 10-15%/năm, giảm thiểu các rào cản gây trở ngại cho công tác thương mại song phương, nâng cao hiệu quả trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho người, phương tiện và hàng hóa qua lại biên giới để thúc đẩy và tăng cường hợp tác về thương mại và đầu tư của hai nước.

Tại Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Lào-Việt Nam Lần thứ 13 này, chúng ta được nghe báo cáo kết quả thực hiện công tác hợp tác phát triển thương mại biên giới giai đoạn 2022-2025. Báo cáo sẽ nhấn mạnh vào các công việc quan trọng như mục tiêu của thương mại biên giới, bao gồm quản lý xuất nhập khẩu hàng hóa Lào-Việt Nam, việc thực hiện các hiệp định thương mại biên giới và các biên bản ghi nhớ, xúc tiến thương mại và đầu tư, quản lý cửa khẩu và phát triển cơ sở hạ tầng thương mại biên giới, cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông, thúc đẩy du lịch, chống và ngăn chặn buôn lậu và thúc đẩy việc sử dụng đồng nội tệ trong thanh toán.

Ngoài ra, chúng ta cũng sẽ cùng nhau xây dựng kế hoạch để giải quyết các vấn đề và giảm bớt các rào cản gây trở ngại cho sự hợp tác phát triển thương mại biên giới Lào-Việt Nam. Do đó, tại Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Lào-Việt Nam Lần thứ 13 này, chúng ta có thể đánh giá là đã hoàn thành theo kế hoạch đã đề ra tại Hội nghị thương mại biên giới lần thứ 12 trước đó, với những thành tựu nổi bật như: đạt được mục tiêu tăng kim ngạch thương mại biên giới trong giai đoạn từ năm 2022 đến 9 tháng đầu năm 2025 với giá trị khoảng 7,9 tỷ USD.

Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Lào đạt 2,8 tỷ USD và xuất khẩu từ Lào sang Việt Nam đạt 5,1 tỷ USD, trung bình đạt khoảng 1,8 tỷ USD/năm. Đặc biệt, trong 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại song phương đạt 2,36 tỷ USD, tăng 57% so với cùng kỳ năm 2024, đây là mức cao nhất trong 10 năm qua".

MC Thanh Thảo:Bộ trưởng đánh giá như thế nào về những thành tựu đạt được trong thương mại biên giới nói chung và hợp tác kinh tế - thương mại giữa CHDCND Lào và CHXHCN Việt Nam nói riêng, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại trong thời gian qua?

Đồng chí Malaithong Kommasith: Trong thời gian qua, Đảng và Chính phủ hai nước Lào và Việt Nam đã có những chính sách và kế hoạch hợp tác rõ ràng trong việc thúc đẩy và phát triển kinh tế-xã hội thông qua các cơ chế hợp tác ở các cấp độ khác nhau, cả cấp trung ương và địa phương. Cụ thể là hợp tác song phương Lào-Việt Nam (hay JC) và sự hợp tác của các tỉnh kết nghĩa, cùng với kế hoạch hợp tác chiến lược 5 năm của hai chính phủ (2021-2025) đang chuẩn bị tổng kết và đánh giá kết quả thực hiện.

Đồng thời, hai bên đang nghiên cứu kế hoạch hợp tác chiến lược 5 năm tiếp theo (2026-2030), bao trùm các lĩnh vực hợp tác như kinh tế, thương mại, đầu tư, công nghiệp, năng lượng và khoáng sản, vốn là những lĩnh vực trọng tâm cho sự phát triển kinh tế của hai nước. Về hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, năng lượng và khoáng sản giữa Lào và Việt Nam cũng đã không ngừng phát triển, thể hiện qua việc đạt được mục tiêu tăng trưởng kim ngạch thương mại song phương Lào-Việt Nam 10-15%/năm. Giai đoạn 2022-2024, mức tăng trưởng trung bình là 19,31%/năm.

Hợp tác đầu tư của Việt Nam tại Lào trong thời gian qua đã đóng một vai trò quan trọng trong sự hợp tác và phát triển kinh tế của hai bên, đồng thời góp phần tăng cường liên kết chuỗi sản xuất, phát triển kinh tế biên giới và mối quan hệ hữu nghị đặc biệt Lào-Việt Nam. Tính đến năm 2024, Việt Nam đã đầu tư tại Lào tổng cộng 241 dự án, với tổng vốn đăng ký (bao gồm cấp mới và điều chỉnh tăng vốn) đạt khoảng 5,7 tỷ USD.

Trong giai đoạn 2022-2025, có 15 dự án đầu tư mới được cấp phép và 8 dự án điều chỉnh tăng vốn, với tổng vốn đăng ký mới và tăng thêm lên đến 220 triệu USD. Đầu tư tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực năng lượng như thủy điện, điện mặt trời, nông nghiệp công nghệ cao, khai khoáng, chế biến nông sản, vật liệu xây dựng và dịch vụ thương mại. Ngoài hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư, hợp tác trong việc thúc đẩy và khuyến khích sử dụng đồng nội tệ giữa Lào-Việt Nam cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế-xã hội của hai nước. Hiện nay, việc thanh toán song phương bằng đồng VND/LAK trong thương mại hai nước đã có những chuyển biến tích cực bước đầu với doanh số thanh toán ấn tượng.

Cụ thể, theo báo cáo tính đến tháng 5 năm 2025 của Ngân hàng Liên doanh Lào-Việt và Vietcombank Lào, tổng kim ngạch thanh toán, chuyển tiền bằng đồng VND giữa Lào và Việt Nam đạt gần 626 tỷ đồng (tương đương 23 triệu USD) và tổng kim ngạch chuyển tiền bằng đồng LAK đạt 528 tỷ kip (tương đương 25 triệu USD). Đó là một số thành tựu nổi bật trong hợp tác phát triển thương mại biên giới Lào-Việt Nam giai đoạn 2022-2025 vừa qua, mà hai bên đã nỗ lực để cùng nhau phát triển và cải thiện.

Bên cạnh những thành tựu đã nêu, vẫn còn tồn tại những thách thức và khó khăn mà hai bên, cụ thể là Bộ Công Thương Lào và Việt Nam, cần cùng nhau thúc đẩy và hỗ trợ giải quyết. Đặc biệt là cơ sở hạ tầng giao thông vận tải, các tiện ích còn thiếu và chưa thu hút được thương nhân và người dân đến hoạt động buôn bán tại các chợ. Sản xuất hàng hóa còn nhỏ lẻ, công tác phối hợp chống buôn lậu và gian lận thương mại còn nhiều hạn chế. Một phần là do địa hình biên giới, sự phân bố dân cư thưa thớt, khó khăn về kinh tế tại khu vực biên giới, và một phần là do sự chồng chéo, phức tạp trong các quy định pháp luật và sự khác biệt về chính sách quản lý của mỗi nước. Hai bên sẽ cùng nhau nghiên cứu, thảo luận để từng bước cải thiện và nâng cao hiệu quả giải quyết những thách thức này.

MC Thanh Thảo: Sự phát triển của khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong lĩnh vực kinh tế-xã hội nói chung và lĩnh vực thương mại nói riêng. Theo Bộ trưởng, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý của cả hai bên nên làm gì để nắm bắt những cơ hội mới từ sự chuyển đổi này?

Đồng chí Malaithong Kommasith: Trước hết, tôi hoàn toàn đồng tình với xu hướng chuyển đổi số đang diễn ra hiện nay, không chỉ ở CHDCND Lào, Việt Nam, các nước ASEAN mà còn trên toàn thế giới. Đối với CHDCND Lào, chúng tôi xem chuyển đổi số là một trong những chương trình quan trọng được đưa vào kế hoạch cải thiện môi trường nhằm tạo thuận lợi và thúc đẩy hoạt động kinh doanh trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Tôi cho rằng các cơ quan quản lý của hai nước chúng ta sẽ tiếp tục coi trọng và hợp tác cùng nhau trong việc thúc đẩy phát triển hệ thống thương mại kỹ thuật số một cách thực chất hơn. Vào giữa năm nay, tháng 9 năm 2025 vừa qua, tại lễ khai mạc hội chợ thương mại Việt Nam-Lào, hai bên cũng đã tổ chức một diễn đàn đối thoại để thảo luận, trao đổi ý kiến về hợp tác xúc tiến thương mại điện tử và các vấn đề liên quan khác. Đây được xem là một ví dụ về một sáng kiến tốt đẹp trong việc thúc đẩy hợp tác giữa hai bên, và chúng ta sẽ cùng nhau tiếp tục thực hiện nhiều hoạt động như vậy hơn nữa.

Đối với khu vực doanh nghiệp, tôi cũng cho rằng cần tạo ra nhiều cơ hội hơn nữa để các đơn vị kinh doanh của hai nước, dù đã có quan hệ từ trước hay đang tìm kiếm đối tác, có thể tiến tới ký kết các thỏa thuận hợp tác kinh doanh trong tương lai. Điều này có nghĩa là các cơ quan nhà nước của hai nước cần phối hợp với khu vực doanh nghiệp một cách có hệ thống và thường xuyên, cùng nhau tổ chức các sự kiện, diễn đàn hoặc tạo ra các hoạt động xúc tiến khác liên quan đến thương mại số một cách định kỳ".

MC Thanh Thảo:Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng Bộ Công Thương nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Malaithong Kommasith, đã dành thời gian tham gia chương trình và chia sẻ những thông tin, đánh giá hết sức quý báu. Chương trình “Diễn đàn - Đối thoại” của Báo Công Thương xin được khép lại tại đây. Xin cảm ơn quý vị và các bạn đã quan tâm theo dõi!