Hiệp định EVFTA thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu sản phẩm công nghệ, thu hút FDI

Xuất khẩu hàng công nghệ đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế của Việt Nam theo hướng hiện đại, nâng cao giá trị gia tăng. Từ khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực và đưa vào thực thi, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy sự phát triển của thị trường công nghệ trong nước.

Kể từ khi có hiệu lực và đưa vào thực thi từ ngày 1/8/2020, EVFTA đang đóng vai trò là cầu nối quan trọng, thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Liên minh châu Âu (EU) đổ vào Việt Nam. Hiệp định này đã đưa quan hệ thương mại giữa Việt Nam và EU lên một tầm cao mới, giúp nước ta trở thành đối tác thương mại hàng đầu của EU trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và là một trong những nhà cung cấp hàng hóa lớn nhất cho thị trường này.

EVFTA đang đóng vai trò là một nền tảng vững chắc để Việt Nam thu hút đầu tư công nghệ từ EU. Ảnh: Bình An

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính), trong tháng 6/2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU tăng 19,54% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt trên 4,28 tỷ USD. Như vậy, tính chung 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU đạt trên 24,69 tỷ USD, tăng 15,37% so với cùng kỳ năm trước.

Nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện luôn dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu sang châu Âu đạt trên 3,57 tỷ USD, chiếm 14,46% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa các loại sang thị trường này, tăng 47,79% so với cùng kỳ năm 2023. Nhóm hàng điện thoại và linh kiện đứng thứ 2 về kim ngạch, tăng 7,49%, đạt trên 3,41 tỷ USD, chiếm 13,82%. Tiếp đến nhóm hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng đứng vị trí thứ 3, đạt trên 3,12 tỷ USD, chiếm 12,65%; nhóm hàng Giày dép các loại đạt trên 2,68 tỷ USD, chiếm 10,87%, tăng 11,06%...

Bức tranh tổng thể của thị trường công nghệ trong nước đang có nhiều điểm sáng với những cơ hội mới. Thiết lập một hệ thống tiêu chí đa dạng để thu hút FDI, tập trung vào các yếu tố như địa điểm đầu tư, ngành nghề, quy mô dự án và lĩnh vực hoạt động, trong những năm gần đây, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách về đầu tư để thu hút FDI mang theo công nghệ cao, khuyến khích đầu tư vào các khu công nghiệp công nghệ cao, khu chế xuất và khu kinh tế trọng điểm.

Theo đánh giá từ giới chuyên môn, EVFTA đang đóng vai trò là một nền tảng vững chắc để Việt Nam thu hút đầu tư công nghệ từ EU, từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và hiện thực hóa khát vọng xây dựng một nền kinh tế công nghệ cao. Việc xây dựng một hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ minh bạch là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy các hoạt động sáng tạo, nghiên cứu và phát triển trong khoa học và công nghệ. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ ban hành ngày 16/6/2022 phản ánh nỗ lực tuân thủ những cam kết về thực thi quyền sở hữu trí tuệ, quy định trong EVFTA.

Báo cáo đánh giá gần đây của Vụ Thị trường Châu Âu - Châu Mỹ (Bộ Công Thương) cho thấy, mặc dù có những lợi thế lớn, nhưng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang EU đang đứng trước những thách thức mới đến từ các chính sách xanh của EU với những quy định khắt khe đối với hàng hóa nhập khẩu và tiêu dùng theo hướng phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn.

Kế hoạch nền kinh tế tuần hoàn trong Thỏa thuận Xanh châu Âu tạo ra một hàng rào kỹ thuật khá phức tạp cho các doanh nghiệp. Để hiện thực hóa chiến lược này, EU sẽ ban hành nhiều quy định mới, tiêu biểu là Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn (CEAP). CEAP sẽ tác động trực tiếp đến 7 ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, trong đó có nhóm hàng điện tử và công nghệ thông tin.

Để tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA nhằm xúc tiến thương mại trong lĩnh vực công nghệ, Việt Nam cần có những chính sách ưu đãi và đột phá hơn nữa để thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu của thế giới và EU. Cụ thể, Việt Nam cần nghiên cứu kỹ lưỡng các chính sách thu hút FDI công nghệ cao và phát triển các ngành công nghệ mới, bao gồm cả công nghệ bán dẫn, của các quốc gia trên thế giới, cả những nước đầu tư và những nước thu hút đầu tư, để rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.

Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam thể hiện quyết tâm cao độ để phát triển ngành bán dẫn trong nước. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 569/QĐ-TTg ngày 11/5/2022 về Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, xác định công nghiệp bán dẫn là ngành công nghệ cao, được ưu tiên. Gần gây, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký Quyết định số 791/QĐ-TTg ngày 5/8/2024 về việc thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về Phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, thể hiện sự quyết tâm cao của Chính phủ.

Bên cạnh đó, Việt Nam cần có những cơ chế chính sách ưu đãi và đột phá hơn nữa trong tạo môi trường hấp dẫn thu hút các doanh nghiệp lớn, có tiềm lực công nghệ.