Độc đáo phong tục cả làng thi kéo lửa thổi cơm giữa lòng Hà Nội

Đình làng Thị Cấm, phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội rộn vang tiếng chiêng, tiếng trống, nghi ngút khói lửa trong hội thi thổi cơm. Hòa trong không khí náo nhiệt là hàng trăm dân làng cùng nhau hô hào, cổ vũ cho các đội thi. Phong tục thi thổi cơm đầu năm đã tồn tại qua hàng nghìn năm lịch sử, từ thời vua Hùng thứ 18.

Lễ hội thi thổi cơm ở làng Thị Cấm (Hà Nội) là một nét phong tục văn hóa lâu đời

“Vua hùng thứ 18 giao cho Phan Thanh Nhạc một đạo quân, khi hành quân qua làng Phương Canh từ xa xưa, vua Hùng cho quân lính hạ trại, tổ chức nấu cơm thi. Yêu cầu của cuộc thi là không sẵn nước, không có gạo, không có lửa, nhưng phải có cơm nhanh để phục vụ quân binh. Hoa Nương công chúa đi theo vua Hùng đánh giặc huy động nhân dân mang thóc ra giã thành gạo. Cử người ra sông Nhuệ mang nước về. Không có lửa nên thanh niên tài trí tìm cách để kéo ra lửa. Khi đánh xong quân địch, tướng Phan Thanh Nhạc và Hoa Nương công chúa về Tây Hành Cung, dạy nhân dân cấy lúa nước, dệt vải sợi, dạy nhân dân sửa sang lễ nghi phong tục. Các thế hệ sau này, chúng tôi nhớ ơn tổ tiên, cứ đến mùng 8 tháng Giêng lại tái hiện lại tài trí của ông cha trong việc giữ gìn đất nước”, ông Bùi Thanh Liêm - Ban tổ chức hội thi thổi cơm làng Thị Cấm - chia sẻ.

Trải qua hàng ngàn năm với nhiều biến cố lịch sử, phong tục thổi cơm được tái hiện giống với tục lệ xưa, với 4 chiếc nồi được truyền lại từ ngàn đời, được chia cho 4 đội thi. Các đội sẽ phải thực hiện thủ công tất cả các công đoạn, từ kéo lửa, gánh nước, giã gạo. Đúng 11h, nghi thức kéo lửa diễn ra với những chiếc bùi nhùi đã chuẩn bị sẵn cùng rơm, đoạn tre đực già dùi sẵn những khe nhỏ và một que giang có tay cầm 2 đầu. 4 người trong đội sẽ chia nhau ra giữ và kéo tạo ra ma sát giữa que giang và thân tre, điểm ma sát đủ nóng sẽ tạo ra than hồng và bén lửa vào bùi nhùi, đốt cháy rơm khô.

Lễ hội gồm có 3 phần, phần thứ nhất là kéo lửa, phần thứ 2 là chạy lấy nước, phần thứ 3 là thổi cơm thi. Đối với phần thổi cơm thi thì chúng ta cũng phải chọn những nguyên liệu như thóc mới, cối chày để giã, nước lấy về để vo và thổi thành cơm. Trong quá trình thổi chúng ta phải làm sao để nổi cơm nó chín được trong thời gian ngắn, nó như là một nghệ thuật, một cái phong tục cần phải gìn giữ”.

Sau khoảng 30 phút, Ban giám khảo đi vòng quanh sân, dùng gậy tre chọc từng đống rơm để tìm 4 nồi cơm. Các đội thực hiện xong phần thi, sẽ dùng số rơm còn thừa để đốt thành các khóm lửa nghi binh, kéo dài thời gian ủ cơm cho đội của mình. Cơm chín sẽ được mang vào chấm điểm và dâng lên các vị thành hoàng. Lễ hội là nét văn hóa độc đáo của người dân làng Thị Cấm, cầu cho một năm mới no đủ, sung túc và an lành.