Chiều 12/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình về quyết định chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TP. Hồ Chí Minh. Tiếp đó, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, trình Báo cáo thẩm tra Dự án.

Cụ thể hóa định hướng chiến lược phát triển vùng Đông Nam Bộ

Tờ trình nêu rõ, việc đầu tư Dự án đường Vành đai 4 TP. Hồ Chí Minh nhằm triển khai thực hiện các định hướng, chủ trương lớn đã được đề ra trong các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội như Nghị quyết Đại hội XIII, Nghị quyết số 06, 24 và 31 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 81/2023/QH15 của Quốc hội về quy hoạch tổng thể quốc gia. Đồng thời, Dự án nhằm cụ thể hóa các quy hoạch vùng Đông Nam Bộ, Quy hoạch mạng lưới đường bộ quốc gia, Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 đến 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch chuyên ngành khác đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tờ trình nhấn mạnh, dự án không chỉ góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông, giảm chi phí logistics, kết nối các đầu mối giao thông, cảng biển, sân bay, mà còn mở rộng không gian đô thị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho toàn vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Vành đai 4 là tuyến giao thông chiến lược, tạo vành đai phát triển công nghiệp, đô thị, dịch vụ, góp phần hình thành trục phát triển mới, phân bổ lại dân cư và lao động, tăng hiệu quả sử dụng đất và thu hút đầu tư.

Dự án được đề xuất thực hiện theo phương thức PPP hợp đồng BOT. Tổng chiều dài tuyến khoảng 207,26 km, trong đó giai đoạn 1 đầu tư khoảng 159,31 km, đi qua địa phận TP. Hồ Chí Minh, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, tỉnh Đồng Nai và tỉnh Long An. Giải phóng mặt bằng toàn tuyến thực hiện một lần theo quy mô 8 làn xe, phần xây dựng đường giai đoạn 1 quy mô 4 làn xe cao tốc, vận tốc thiết kế 100 km/h. Mục tiêu hoàn thành cơ bản trước năm 2030.

Tờ trình đề xuất 7 chính sách đặc thù để bảo đảm tiến độ và hiệu quả triển khai dự án, cụ thể:

Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án trong trường hợp cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát sinh trong quá trình triển khai.

Cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn trong quá trình chuẩn bị đầu tư, gói thầu giải phóng mặt bằng và tái định cư, và các gói thầu cần triển khai sớm nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong công tác thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán và lựa chọn nhà thầu.

Áp dụng một số nội dung của dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư đối với các hạng mục sử dụng vốn đầu tư công trong phạm vi dự án thành phần.

Cho phép nhà đầu tư được tạm ứng vốn thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, sau đó được hoàn trả từ vốn đầu tư công theo phương án tài chính đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thủ tướng Chính phủ được quyết định việc tách, gộp, điều chỉnh cơ cấu các dự án thành phần khi cần thiết để đảm bảo hiệu quả triển khai dự án.

Không thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn đối với toàn bộ dự án theo quy định tại Nghị quyết số 29/2021/QH15 và Nghị quyết số 43/2022/QH15.

Làm rõ cơ chế, chính sách, bảo đảm hiệu quả và khả thi

Báo cáo thẩm tra của Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nêu rõ: Việc đầu tư tuyến Vành đai 4 TP. Hồ Chí Minh là rất cần thiết, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển hạ tầng giao thông, thúc đẩy liên kết vùng Đông Nam Bộ. Dự án cũng góp phần cụ thể hóa quy hoạch vùng, tạo không gian phát triển đô thị và công nghiệp, giảm áp lực cho giao thông đô thị TP. Hồ Chí Minh và các tuyến đường hiện hữu.

Ủy ban đánh giá hồ sơ dự án đã cơ bản bảo đảm theo quy định tại Điều 16 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét quyết định chủ trương đầu tư theo Điều 12 của Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ báo cáo rõ hơn về các chính sách đặc thù, trong đó có chính sách đề xuất không thẩm định nguồn vốn, do chưa bảo đảm căn cứ pháp lý, không phù hợp với quy định của Luật Đầu tư công, Luật PPP và Quy định số 189-QĐ/TW ngày 08/10/2024, Hướng dẫn số 63-HD/BCĐTW ngày 28/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Ủy ban đề nghị làm rõ căn cứ lựa chọn phương án tuyến, trong đó có nội dung điều chỉnh hướng tuyến, phải bảo đảm phương án tối ưu về kỹ thuật, hiệu quả đầu tư, giải phóng mặt bằng và tác động đến dân cư, môi trường.

Ủy ban đề nghị rà soát các chính sách đặc thù đã áp dụng tại các dự án trọng điểm khác, bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật, tránh tiền lệ thiếu cơ sở. Làm rõ khả năng lựa chọn nhà đầu tư, các yếu tố hấp dẫn của dự án để tránh trường hợp không lựa chọn được nhà đầu tư, phải chuyển sang đầu tư công, ảnh hưởng đến tiến độ chung.

Ủy ban đề nghị cập nhật rõ mốc thời gian thực hiện từng giai đoạn, phân kỳ đầu tư, bảo đảm khả thi trong điều kiện thực tế.

Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ báo cáo cấp có thẩm quyền theo Quy chế 01-QC/TW của Trung ương trước khi trình Quốc hội, bảo đảm đúng quy trình, quy định đối với dự án quan trọng quốc gia.