Cần thiết xây dựng hệ sinh thái để tận dụng TPTPP hiệu quả

Hiệp định Đối tác Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có mức cam kết cao khi 80% dòng thuế nhập khẩu giữa hai bên được xóa bỏ trong vòng 3 năm, đặc biệt đối với một số mặt hàng nông sản mà Việt Nam có thế mạnh sản xuất và xuất khẩu như dệt may, da giày, nông sản, thủy sản...

Việc ký kết và thực thi Hiệp định CPTPP không chỉ mang đến cơ hội về tăng trưởng xuất khẩu, mà còn giúp cho ngành nông nghiệp nước ta đẩy mạnh công tác tái cơ cấu hướng sâu vào vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, quy cách đóng gói..., góp phần đưa hàng hóa nông sản của Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Có thể khẳng định, sau hơn 5 năm có hiệu lực, Hiệp định CPTPP đã tạo sức bật cho tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang các thị trường trong khối, nhất là đối với ngành hàng nông, lâm, thủy sản - những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam.

Điển hình như với ngành đường, trong bối cảnh ngành đường gặp nhiều khó khăn, thách thức doanh nghiệp này vẫn liên tục có các đơn hàng lớn tại thị trường trong nước và xuất khẩu ra thế giới. Đại diện doanh nghiệp cho biết, sở hữu 10 nhà máy với tổng công suất ép mía là 41.000 tấn mía/ngày và tổng công suất sản xuất là 4.690 tấn đường/ngày; tổng lượng đường tiêu thụ vượt 1 triệu tấn/năm. Ngoài đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước, doanh nghiệp còn xuất khẩu tới 29 quốc gia trên thế giới, trong đó có các thị trường khó tính như Mỹ, Hàn Quốc, Singapore....

Để làm được điều này, doanh nghiệp đã xây dựng hệ sinh thái hoàn chỉnh từ vùng nguyên liệu cho đến nhà máy sản xuất, bao bì, tiêu thụ… Theo đó, doanh nghiệp đã xây dựng được vùng nguyên liệu với diện tích hơn 68.000 ha ở 4 nước Việt Nam, Lào, Campuchia và Úc. Cùng với đó là ứng dụng máy móc, công nghệ hiện đại vào quá trình sản xuất, đảm bảo chất lượng, khẳng định uy tín sản phẩm trên thị trường.

Ông Đặng Văn Thành – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thành Thành Công: Cây mía của Việt Nam không những chúng ta không những đảm bảo được nhu cầu của 100 triệu người dân Việt Nam mà chúng tôi còn tham gia xuất khẩu sang các quốc gia lân cận và khó tính như Trung Quốc, Singapore, HongKong… chúng tôi cũng xuất những sản phẩm đặc thù của đường Biên Hòa. Tại sao chúng tôi có những tự tin như vậy, bởi vì chúng tôi đã đi từ cái gốc, từ vùng nguyên liệu.

Cùng với mía đường, năm 2023 cũng là năm khó khăn với ngành dệt may, khi nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa nhà máy vì không có đơn hàng. Tuy nhiên, doanh nghiệp này vẫn giữ được đơn hàng ổn định và đạt 90% đơn hàng trong quý 1/2024.

Kết quả đó là nhờ việc tập trung công tác nghiên cứu phát triển sản phẩm vải mới thông qua Trung tâm R&D, trong đó có vải kháng khuẩn và những sản phẩm có tính năng vượt trội. Thêm vào đó Thành Công có hệ thống sản xuất khép kín từ sợi, dệt/đan, nhuộm và may nên chủ động được nguyên liệu đầu vào cũng như thời gian giao hàng rất ngắn (khoảng 2-3 tuần cho 1 đơn hàng đi Mỹ).

Đại diện doanh nghiệp cho biết, sự đầu tư này đã góp phần giúp doanh nghiệp hoàn chỉnh năng lực sản xuất, đảm bảo tiến độ vải đáp ứng thời gian đơn hàng may xuất khẩu cũng như tận dụng lợi thế, mở rộng hơn nữa tại thị trường thế giới .

Ông Trần Như Tùng - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Dệt may Đầu tư – Thương mại Thành Công: Đối với dệt may Thành Công thì thị trường Nhật là thị trường mà họ yêu cầu về nguyên liệu xanh, nguyên liệu tái chế rất nhiều. Bản thân dệt may Thành Công đã đáp ứng được yêu cầu đó, bằng cách là chúng tôi mua nguyên liệu từ những sợi tái chế và chúng tôi dệt ra thành vải và chúng tôi sản xuất và xuất đi thị trường Nhật.

Mía đường Biên Hòa và Dệt may Thành Công chỉ là 2 trong số ít các doanh nghiệp xây dựng được hệ sinh thái và tận dụng tốt các lợi thế từ CPTPP. Thực tế, thời gian qua, tỷ lệ tận dụng ưu đãi từ CPTPP vẫn ở mức thấp khi chỉ đạt gần 5%. Theo các chuyên gia,điểm yếu khiến doanh nghiệp tận dựng lợi thế từ CPTPP còn thấp là do các doanh nghiệp chưa liên kết, xây dựng được hệ sinh thái bền vững. Iít doanh nghiệp Việt Nam chủ động tham gia hội chợ quốc tế để biết người dùng cuối và thị trường đích đến, để tìm kiếm khách hàng, mà chủ yếu thông qua các công ty để nhận đơn hàng ngay tại Việt Nam. Trong khi đó, doanh nghiệp FDI lại rất chủ động, mặc dù bị các thị trường đặt rào cản rất lớn nhưng họ vẫn vượt qua và vẫn chiếm được tỷ trọng thị phần rất lớn.

Ông Phạm Đình Thưởng – Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn Đầu tư và Tận dụng Hiệp định thương mại tự do KTPC: Doanh nghiệp Việt Nam có thể chưa nắm bắt, chưa nhìn nhận được các cơ hội mà các FTA mang lại. Do vậy họ thiếu tính chủ động trong việc tìm hiểu và tìm hiểu các cơ hội và tìm cách tiếp cận thị trường cũng như vượt qua rào cản mà các hiệp định đưa ra.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hiện nay, để nâng cao kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường trong khối CPTPP, doanh nghiệp cần tăng cường liên kết, tạo sức mạnh cạnh tranh; xây dựng thương hiệu; đầu tư vào các vùng trồng nguyên liệu để chủ động nguồn hàng xuất khẩu. Đồng thời liên kết với các bộ ngành, địa ph ương, hiệp hội và các bên liên quan để tạo hệ sinh thái liên kết nhằm giúp doanh nghiệp tận dụng FTA hiệu quả.

Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam: Phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà như nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học và có sự hỗ trợ của nhà nước về mặt thủ tục. Đó là phối hợp 4 nhà, cần có liên kết chặt chẽ vì hàng hóa sản xuất để xuất khẩu được sang các nước này phải đáp ứng được tiêu chuẩn về chất lượng, quy định của các nước nhập khẩu. Chúng ta phải có sự liên kết giữa nhà vườn, nhà nông và nhà doanh nghiệp, trong đó có tác động của nhà khoa học giúp cho giống cây trồng, kỹ thuật canh tác cũng như kỹ thuật bảo quản sau thu hoạch, thì vai trò nhà khoa học cũng rất quan trọng. Có sự liên kết giữa 4 nhà thì chúng ta mới có thể chinh phục được thị trường các nước trong khối CPTPP.

Về phía Bộ Công Thương, để hỗ trợ doanh nghiệp có thể tận dụng được tối đa lợi thế từ Hiệp định CPTPP nói riêng và các FTA thế hệ mới nói chung, Bộ Công Thương đã đề ra hàng loạt giải pháp. Đó là, tăng cường tìm kiếm đối tác, kết nối khách hàng cho doanh nghiệp, bằng mọi biện pháp để có thể mang lại đơn hàng cho doanh nghiệp.

Cùng với đó là xây dựng hệ sinh thái cho ngành, kết nối tất cả chủ thể có tham gia vào quá trình tận dụng CPTPP, từ người nông dân cho đến người sản xuất, nhà xuất khẩu, hiệp hội, cơ quan quản lý, công ty tư vấn, logistics, nhà nhập khẩu... Thủ tướng cũng đã giao Bộ Công Thương phối hợp với các bộ ngành, địa phương, hiệp hội, xây dựng đề án cho mỗi tỉnh phát triển một số mặt hàng chủ lực. Nếu thành công sẽ nhân rộng, phát triển nên Bộ đang xây dựng khung đề án và nhận ý kiến đóng góp của các bên liên quan.

Đồng thời tăng cường cung cấp thông tin cập nhật chính sách cho doanh nghiệp. Thủ tướng đã giao cho Bộ Công Thương phối hợp với các bộ ngành xây dựng cổng thông tin một cửa về FTA. Theo đó, doanh nghiệp thay vì phải truy cập nhiều trang web, gõ cửa nhiều bộ ngành, chỉ cần vào cổng một cửa FTA sẽ có thông tin cần thiết hoặc có thể đặt câu hỏi, yêu cầu cơ quan quản lý Nhà nước hỗ trợ.