Bộ ngành, địa phương làm gì để FTA Index trở thành Bộ chỉ số “sống”?

Hơn 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đã mở cánh cửa lớn cho hàng hóa Việt Nam chạm tới gần 60 thị trường toàn cầu. Nhưng, chúng ta đang tận dụng cơ hội ấy ra sao? Từ năm 2022, Bộ Công Thương triển khai thí điểm FTA Index, bộ chỉ số đánh giá hiệu quả hội nhập FTA cấp địa phương. Và kết quả năm 2024 vừa được công bố đã hé lộ nhiều câu chuyện thú vị…

FTA Index là công cụ đầu tiên tại Việt Nam đo lường mức độ sẵn sàng và hiệu quả thực thi FTA ở cấp tỉnh. Bộ chỉ số không chỉ dựa vào kim ngạch xuất nhập khẩu, mà còn đo lường cả chất lượng thể chế, khả năng phổ biến kiến thức FTA tới doanh nghiệp, mức độ hỗ trợ kỹ thuật và mức độ cải cách thủ tục hành chính liên quan.

FTA Index là công cụ đầu tiên tại Việt Nam đo lường mức độ sẵn sàng và hiệu quả thực thi FTA ở cấp tỉnh. Ảnh: Trung Tính

Với 5 trụ cột chính gồm: Hiểu biết về FTA của doanh nghiệp và cán bộ quản lý; Hỗ trợ thực thi FTA tại địa phương; Kết quả xuất nhập khẩu với các thị trường FTA; Cải cách thể chế phù hợp với FTA và cuối cùng là Kết nối doanh nghiệp - chính quyền - thị trường FTA, FTA Index khi công bố đã định lượng rõ ràng, so sánh liên tỉnh, và gợi ý chính sách cho các cơ quan quản lý và mỗi địa phương, doanh nghiệp. Bảng xếp hạnh này cũng là cơ sở để các tỉnh biết mình đang ở đâu trong bản đồ hội nhập quốc tế.

Kết quả công bố FTA Index năm 2024 cho thấy, nhiều địa phương đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ hội nhập. Đơn cử như TP.Hồ Chí Minh, đầu tàu xuất khẩu của cả nước đã không chỉ dẫn đầu về kim ngạch mà còn xây dựng cổng thông tin FTA trực tuyến, hỗ trợ hơn 10.000 doanh nghiệp tra cứu thuế quan, quy tắc xuất xứ. Hay Hà Nội đã phát huy vai trò trung tâm đào tạo doanh nghiệp FTA, tổ chức hơn 30 hội nghị tư vấn chỉ trong một năm. Với Bắc Ninh, dù là tỉnh công nghiệp trẻ, nhưng đã đầu tư bài bản vào công tác truyền thông FTA, hỗ trợ các doanh nghiệp FDI chuyển đổi quy trình chứng nhận xuất xứ thông qua việc tổ chức Bắc Ninh tổ chức hơn 20 hội thảo phổ biến EVFTA, CPTPP cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nhiều địa phương khác như Đồng Nai, Bình Dương, những cái tên quen thuộc luôn đứng top danh sách các tỉnh về xuất khẩu hàng hóa, đang mở rộng hợp tác với Hàn Quốc, Nhật Bản thông qua các tiểu dự án xúc tiến đầu tư chuyên sâu theo từng FTA.

Những câu chuyện thành công từ việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do, từ bảng xếp hạng FTA Index vừa công bố cho thấy: hội nhập không nằm trên giấy tờ, mà nằm trong từng quyết định, từng hành động cụ thể của chính quyền địa phương và cộng đồng doanh nghiệp. Qua 3 năm triển khai công bố bộ chỉ số, FTA Index đã minh chứng rằng đây không chỉ dừng lại ở việc xếp hạng mà quan trọng hơn, đây là kim chỉ nam để các tỉnh thành hoạch định chiến lược phát triển dài hạn gắn với hội nhập quốc tế.

Điều đặc biệt là khi FTA Index được công bố công khai, nó trở thành cơ chế giám sát mềm, thúc đẩy thi đua lành mạnh giữa các địa phương. Mỗi tỉnh đều có động lực để cải thiện vị trí, không chỉ vì thứ hạng mà vì mục tiêu chung: nâng tầm vị thế kinh tế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

FTA không tự tạo ra thành công, chính cách chúng ta tận dụng mới làm nên khác biệt. Việt Nam đang hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ bằng tốc độ, mà bằng chiều sâu. Khi cánh cửa hội nhập ngày một rộng mở, câu hỏi không còn là ‘Việt Nam có bao nhiêu FTA?’, mà là ‘Chúng ta đã tận dụng được bao nhiêu phần trăm lợi ích từ những hiệp định ấy?’.

Và bộ chỉ số FTA Index, với những dữ liệu sống động từ thực tiễn địa phương đang mở ra cơ hội xây dựng chính sách tinh gọn, linh hoạt và hiệu quả hơn. Tận dụng hiệu quả FTA Index chính là bước đi thông minh để các địa phương vươn ra thị trường quốc tế, bằng chính nội lực của mình không chỉ hôm nay, mà trong hành trình phát triển dài hạn, bền vững.