Bí ẩn dòng chữ 'Việt Nam đất đẹp...' trên bia đá cổ

Chùa Bảo Sinh, nằm trên địa phận khu phố Thịnh Cầu, phường Phố Mới, thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, là nơi phát hiện tấm bia đá tấm ghi tên nước “Việt Nam” vào tháng 12/2024. Tấm bia này không chỉ là một tác phẩm điêu khắc nghệ thuật độc đáo, mà còn là một nguồn tư liệu quý giá, minh chứng cho sự phổ biến của danh từ “Việt Nam” trong thời kỳ Lê Trung Hưng, vào thế kỷ XVII và XVIII.

Tấm bia đá, hình chữ nhật, có chiều cao 75cm, rộng 48cm và dày 11cm, được chế tác từ đá xanh nguyên khối, với những chạm khắc tinh xảo. Mặt bia được trang trí những hình ảnh sống động của đôi rồng và phượng, cùng các họa tiết hoa cúc, hoa sen, dây lá, tạo nên một không gian nghệ thuật huyền bí và đầy ấn tượng. Chính những chi tiết chạm khắc này cũng phản ánh sự tôn trọng sâu sắc đối với các giá trị văn hóa và tín ngưỡng truyền thống của dân tộc.

Tấm bia đá tấm ghi tên nước “Việt Nam” vào tháng 12/2024

Điều đặc biệt quan trọng trong tấm bia này là dòng chữ khắc tên nước “Việt Nam” ngay từ câu đầu tiên trong bài minh: "Việt Nam đất đẹp, Kinh Bắc một trời, huyện tên Quế Dương...". Đây là một minh chứng rõ ràng về việc danh từ “Việt Nam” đã được sử dụng rộng rãi từ thế kỷ XVII, khẳng định sự ổn định và phát triển của quốc gia vào thời kỳ đó. Đặc biệt, tấm bia này là một trong những tài liệu sớm nhất tại Bắc Ninh ghi nhận tên gọi “Việt Nam”, một dấu ấn quan trọng trong việc xác định và củng cố bản sắc quốc gia trong lòng dân tộc.

Tấm bia không chỉ có giá trị về mặt lịch sử mà còn chứa đựng một thông điệp sâu sắc về giáo dục đạo đức và nhân ái. Nội dung khắc trên bia kể về việc hai vợ chồng ông Mai Đình Trạch và bà Mai Thị Tha được lập làm hậu thần, với mong muốn con cháu đời sau ghi nhớ công lao và đạo đức của họ. Những quy định về tế lễ và việc thờ cúng đã phản ánh một nền văn hóa coi trọng đạo lý, nhân nghĩa, và sự cống hiến cho cộng đồng.

Tấm bia đá cổ ở chùa Bảo Sinh là một di sản văn hóa vô giá, không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử đất nước mà còn là nguồn cảm hứng để giáo dục các thế hệ sau về lòng nhân ái, sự tôn trọng lịch sử và các giá trị văn hóa dân tộc. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị này sẽ không chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa mà còn góp phần hình thành một xã hội biết trân trọng quá khứ, hướng về tương lai với lòng nhân ái và trách nhiệm lớn lao.